An Tĩnh Xưa

Là thành quả sau 4 năm quan sát, tìm hiểu và nghiên cứu, tác phẩm của An Hà Tĩnh của nhà giáo Pháp Hippolyte Le Breton đã đem tới một cái nhìn toàn diện về cuộc sống và con người An nam tại vùng Nghệ An - Hà Tĩnh xưa. Với những con người nghiên cứu hay yêu thích lịch sử vùng đất này, đây chính là tác phẩm không thể bỏ qua.

AN TĨNH XƯA

Dựa trên 4 năm giảng dạy và làm hiệu trưởng tại trường Quốc học Vinh, tác phẩm “An Tĩnh xưa” của tác giả Hippolyte Le Breton là công trình nghiên cứu đầy đủ nhất về vùng Nghệ An - Hà Tĩnh xưa. Cuốn sách là thành quả được chắt lọc từ những lớp tham quan dã ngoại được tổ chức thường xuyên, kết hợp với sự giúp đỡ của nhiều đồng nghiệp, học trò và cũng như là nỗ lực nghiên cứu, tìm hiểu, tổng hợp, phân tích tư liệu của tác giả.

Ngoài phần giới thiệu, mở đầu và kết luận, tác phẩm có hai Đề mục lớn (một số bản dịch khác gọi là Thiên); riêng Đề mục 2 có đến tám chương. Đây thực sự là một công trình đồ sộ về tư liệu; khoa học về phương pháp nghiên cứu, diễn giải, và nhất là về tâm huyết, trí tuệ, như ông đã tự dẫn câu của chính mình làm đề từ: “Hiểu tức là yêu thương; yêu thương tức là hiểu. Hai lời lẽ này dựa vào nhau, cần biết gắn lại với nhau bằng một bàn tay khỏe mạnh và khéo léo”. Khi tiếp xúc với tác phẩm này, nhiều người đã khẳng định ngay giá trị không thể chối cãi của nó.

ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA

“Công trình nghiên cứu của H. Le Breton mang lại sự đóng góp tích cực vào việc tìm hiểu vùng này. Quá khứ sẽ giải thích hiện tại”

- Phó Toàn quyền Đông Dương Yves-C. Châtel

“Le Vieux An-Tinh là một tuyệt tác chuyên khảo lịch sử”

- Giáo sư Philippe Papin

“Đây là một tài liệu có giá trị và bổ ích cho người học, người nghiên cứu”

- PGS.TS. Chương Thâu

TRÍCH ĐOẠN HAY

Người An Nam rất kiêng gọi tên húy của mình. Gọi họ bằng tên húy tức là làm nhục họ. Vì thế họ giữ kín tên húy của mình mà chỉ dùng tên mượn mà thôi. Ví như lấy tên con để gọi cha, lấy chức vụ, hàm tước, nghề nghiệp... để gọi tên. Gọi kẻ bề trên, kẻ ngang hàng bằng tên của họ là chửi bới họ. Vả lại, ở châu Âu, cũng có cái na ná như vậy?

Vì thế chúng ta không lấy làm lạ rằng một điều tuyệt đối cấm kỵ là không được gọi hoặc viết tên húy của một hoàng đế. Nhưng để hiểu rõ hơn điều cấm kỵ này, chúng ta cần biết rằng mỗi ông vua có ít nhất năm tên hoặc hiệu:

1. Niên hiệu: hiệu về những năm nhà vua ấy trị vì.

2. Tên riêng: tên của nhà vua trước khi lên ngôi. Gọi là tên tự.

3. Tên riêng khi đang ở ngôi vua: gọi là ngự danh.

4. Tên ghi trên bài vị thờ trong miếu, gọi là miếu hiệu, đó là tên được đặt sau khi nhà vua chết mà trong các biên niên sử hay dùng.

5. Tên thụy (tên hèm): là tên đặt cho người đã mất, cầu phúc cho người qua đời. Tên này hay được ghi ở trang đầu của biên niên sử.

Chỉ hai loại tên riêng (2 và 3) mới phải kiêng kỵ. Những thí sinh trong các kỳ thi theo chế độ giáo dục truyền thống đã bị bãi bỏ ở Bắc kỳ vào năm 1915, ở Trung kỳ vào năm 1919, nhất thiết phải tránh việc đưa những tên ấy vào các bài thi của mình; nếu không họ sẽ bị trừng phạt: không được dự thi, hoặc bị bỏ tù.

(trích Chương V. Lưu vực sông Lam)

ĐÂY LÀ TÁC PHẨM LÝ TƯỞNG CHO

- Người thích nghiên cứu về lịch sử-văn hóa vùng miền Việt Nam xưa.

- Độc giả thích tìm hiểu về lịch sử vùng đất Nghệ An-Hà Tĩnh.

- Sinh viên ngành sử, địa lý.