Thay Đổi Câu Hỏi Thay Đổi Cuộc Đời - Tân Việt

Cuốn sách: “Thay đổi câu hỏi – thay đổi cuộc đời” là một cuốn sách hay của tiến sĩ tâm lý học lâm sàng Marilee Adams – là người sáng lập và Chủ tịch của Viện Điều tra (Inquiry Institute), một tổ chức tư vấn, huấn luyện và giáo dục. Cuốn sách nhỏ nhưng rất ý nghĩa, giúp cho mỗi người có thể đối diện và nhìn cuộc sống ý nghĩa, trọn vẹn hơn.

Cuốn sách được in tới 200.000 bản với 18 thứ tiếng khác nhau. Bản tiếng Việt gồm 208 trang, do Nhà xuất bản Lao động phát hành tháng 02/2018 (với bản dịch của dịch giả Quế Hương).

Với văn phong rõ ràng, dễ hiểu, dễ đọc, đi thẳng vào nội dung từng câu chuyện, Marilee lần lượt đưa ra cách thức để chúng ta có thể làm theo với chủ đích thay đổi cách nghĩ một cách tích cực. Trong mỗi nội dung cuốn sách, Marilee giới thiệu một công cụ vô cùng hữu dụng cho các huấn luyện viên, các nhà tư vấn, các chuyên gia và tất cả những ai mong muốn thay đổi cuộc đời mình.

Theo tác giả, sự biến đổi nào, kể cả đới với cá nhân hoặc tổ chức đều bắt nguồn từ các câu hỏi mới: “Những thành tựu vĩ đại bắt ngồn từ những câu hỏi vĩ đại. Đây là món quà của một rất đặc biệt đối với cuộc đời tôi – Joseph S.Edwards – ông là người khai tâm cho tôi khái niệm”.

Tư duy bằng cách đặt câu hỏi để khai mở một phần trong trí óc của mỗi người và nếu không có nó, “có lẽ tôi chẳng bao giờ khám phá ra. Giống như những người khác, tôi tin cách tốt nhất để giải quyết một vấn đề là tìm kiếm câu trả lời thích hợp”. Theo Marilee, “Tài sản giá trị nhất trên đời mà bạn có thể sở hữu được chính là một thái độ sống”, đó có thể là: phương pháp tư duy bằng cách đặt câu hỏi rất đơn giản và thực tế; các câu hỏi sẽ khai mở trí óc, quan điểm và trái tim của chúng ta; xã hội của chúng ta không còn là xã hội đầy định kiến và những câu trả lời dễ dãi mà trở thành xã hội luôn khao khát tìm hiểu với những câu hỏi sâu sắc (đây là con đường để hợp tác thành công và cởi mở, để khám phá, thám hiểm và đổi mới, mở ra một tương lai đáng mơ ước đối với tất cả chúng ta); cách tốt nhất để giải quyết một vấn đề là phải tìm ra những câu hỏi tốt hơn; “Hãy hỏi mọi thứ” đó là câu nói của Albert Einstein. Việc thừa nhận đang gặp rắc rối không phải là một việc dễ dàng, tư duy bằng cách đặt câu hỏi là một hệ thống các công cụ sử dụng các câu hỏi đúng đắn (bao gồm cả tự hỏi bản thân hoặc hỏi người khác) để thay đổi suy nghĩ, hành động và kết quả. Tư duy bằng cách đặt câu hỏi có thể hướng bạn suy nghĩ một cách có chủ đích để có các hành động đúng đắn và hiệu quả.

Khi gặp trở ngại, theo lẽ tự nhiên, chúng ta thường tìm kiếm câu trả lời hoặc giải pháp. Thế nhưng, thay vì tháo gỡ trở ngại, chúng ta thường vô tình gây thêm bế tắc. Để giải quyết các vấn đề nêu trên, tác giả cho chúng ta thấy cần phải thay đổi các câu hỏi. Những câu hỏi mới có thể thay đổi hoàn toàn quan điểm của chúng ta, mở ra những cách nhìn nhận vấn đề hoàn toàn mới, các câu hỏi thậm chí thay đổi cả tiến trình lịch sử. “Ta hãy xét ba công ty, mỗi công ty lại theo một câu hỏi định hướng khác nhau như sau: Cách tốt nhất để làm hài lòng cổ đông là gì? Cách tốt nhất để làm hài lòng khách hàng là gì? Cách tốt nhất để làm hài lòng nhân viên là gì?”. Mỗi câu hỏi sẽ tác động khác nhau tới thứ tự ưu tiên, cách ứng xử hàng ngày và các chiến lược để đạt mục tiêu.

Ranh giới giữa việc có câu trả lời đúng với việc tự cho là mình biết tất cả thực ra rất mong manh “Bất cứ khi nào anh đứng ở cương vị lãnh đạo để giao tiếp với người khác anh sẽ muốn họ tự khởi xướng, đặt câu hỏi và tự tìm ra câu trả lời mà có lẽ bản thân anh chưa chắc đã tìm ra. Thành quả của anh được tạo nên từ nỗ lực của toàn bộ các cộng sự trong nhóm, chứ không chỉ từ công việc của một mình anh”.

Có một vài câu hỏi bạn nên tự hỏi mình: “Mình có lắng nghe những câu hỏi và đề xuất của mọi người không? Mọi người có cảm thấy họ được tôn trọng hay không? Mình có khuyến khích người khác đề xuất sáng kiến, đặt câu hỏi và đóng góp ý kiến riêng của họ không?Thay đổi chủ động và thực sự hiệu quả khi củng cố được khả năng quan sát bản thân. Càng hiểu rõ những gì mình đang có – tức là vị trí hiện tại thì bạn càng áp dụng tốt hơn những kỹ năng và chiến lược phù hợp để tạo ra những thay đổi mà bạn muốn. Bên cạnh đó, tuỳ thuộc vào việc chúng ta lựa chọn con đường nào chúng ta sẽ có những dạng câu hỏi thường hỏi trên con đường đó, kéo theo những gì xảy ra sau đó. “Nếu tư duy theo cách của một người chỉ trích, chúng ta rốt cuộc sẽ xa lầy trong bùn. Còn với cách tư duy của người tìm hiểu, chúng ta có thể khám phá ra những khả năng mới”. Với những điều gì cũng có thể xảy đến với chúng ta vào bất kỳ thời điểm nào, chúng ta không thể lựa chọn chúng nhưng chúng ta có thể “lựa chọn làm gì với những điều đã xảy ra”.

Thay đổi câu hỏi tức là thay đổi cách nghĩ. Không ai có thể giúp người khác nếu chính mình đang ở vị trí của một người chỉ trích. Tất cả chúng ta đều có những lúc trở thành người hay chỉ trích. Nhưng cần phải nhớ rằng, việc hay chỉ trích chỉ là một phần trong bản tính của con người, nhất là khi có chuyện gì đó không suôn sẻ. Không thể từ bỏ hoàn toàn tính xấu này nhưng chúng ta có thể học cách kiểm soát nó. Chúng ta không ngừng tự rèn luyện để tư duy theo hướng tìm hiểu.

Thay đổi chỉ bắt đầu với người muốn thay đổi. Một khi có thể quan sát được suy nghĩ của chính mình và “nhận thức được sự khác biệt giữa tư duy chỉ trích và tư duy tìm hiểu, bạn sẽ có quyền lựa chọn”.

Thật khó cảm thấy tin tưởng và trung thành với một người ưa chỉ trích. Khi sa vào chỉ trích,chúng ta không thể tìm thấy giải pháp thực sự và cũng không còn cảm giác bình an. Tập trung vào lỗi lầm khiến chúng ta không nhìn ra được các phương án thay đổi và giải pháp thực sự. Vì vậy, cần chuyển hướng suy nghĩ chính là nơi hành động bắt đầu. Cần có nhiều nỗ lực và chủ định để đảo ngược suy nghĩ, trở nên tìm hiểu nhiều hơn. Một câu hỏi chưa được hỏi là một cánh cửa chưa được mở.

Đọc cuốn sách: “Thay đổi câu hỏi – thay đổi cuộc đời” và đọc đi đọc lại nhiều lần sẽ giúp chúng ta hiểu ra nhiều điều trong cuộc sống, làm cho chúng ta nhận thấy mọi việc nhẹ nhàng, đơn giản và giải quyết dễ dàng hơn. Từ đó, chúng ta có sự thay đổi theo chiều hướng tích cực.