1000 Bộ Não - Lý Thuyết Mới Về Trí Tuệ Con Người

1000 Bộ Não - Lý Thuyết Mới Về Trí Tuệ Con Người

"1000 bộ não" là cuốn sách khoa học đại chúng của tác giả Jeff Hawkins, nhà khoa học thần kinh nổi tiếng người Mỹ. Cuốn sách trình bày lý thuyết mới về trí tuệ con người dựa trên cấu trúc và hoạt động của não bộ, đồng thời đề xuất hướng đi cho sự phát triển của trí tuệ nhân tạo trong tương lai.

Tác giả không chỉ trình bày những kiến thức khoa học phức tạp một cách dễ hiểu mà còn đan xen những câu chuyện thực tế, ví dụ sinh động và những suy luận logic để giúp người đọc hình dung rõ ràng hơn về cách thức hoạt động của bộ não.

Điểm nhấn của cuốn sách nằm ở việc Jeff Hawkins đề xuất một lý thuyết mới về trí tuệ con người, dựa trên mô hình "neocortex tầng" do chính ông phát triển. Theo lý thuyết này, bộ não con người được ví như 1000 bộ não nhỏ, mỗi bộ não nhỏ chịu trách nhiệm cho một chức năng riêng biệt.

Lý thuyết này giúp giải thích nhiều bí ẩn về trí tuệ con người, từ cách thức học tập, ghi nhớ, tư duy đến khả năng sáng tạo và ý thức.

Cuốn sách có những ưu điểm là:

• Nội dung khoa học được trình bày một cách dễ hiểu, logic và hấp dẫn.
• Sử dụng nhiều ví dụ thực tế và hình ảnh minh họa sinh động.
• Đề xuất một lý thuyết mới mẻ và đầy hứa hẹn về trí tuệ con người.
• Kích thích tư duy và khơi gợi niềm đam mê khám phá khoa học.

TÓM TẮT NỘI DUNG 

Nội dung sách được chia thành 03 phần chính: 
Phần 1: Hiểu biết mới về não bộ 

Dù đã có những tiến bộ vượt bậc trong nhiều năm qua, khoa học thần kinh vẫn là lĩnh vực tạo ra nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời. Chúng ta biết rằng não kết hợp các cảm giác đầu vào từ khắp nơi trên cơ thể thành một nhận thức duy nhất, nhưng không biết bằng cách nào. Chúng ta nghĩ bộ não có thể “tính toán” theo một nghĩa nào đó, nhưng chẳng thể nói chắc những phép tính đó là gì. Chúng ta tin rằng bộ não được tổ chức theo hệ thống phân cấp, với các phần khác nhau phối hợp hoạt động để tạo nên một mô hình duy nhất của thế giới, nhưng chúng ta không thể giải thích những phần đó được phân biệt như thế nào hay cộng tác với nhau ra sao.
Jeff Hawkins lập luận rằng rất khó trả lời các câu hỏi về bộ não vì bức tranh cơ bản của chúng ta về cách thức hoạt động của bộ não là sai. Từ đó, Hawkins mang đến một cách tiếp cận hoàn toàn mới đối với bộ não, với những hàm ý đáng kinh ngạc.

Theo “Thuyết Ngàn não về trí tuệ” của Hawkins, bộ não của chúng ta được tổ chức thành vô số đơn vị tính toán riêng lẻ, được gọi là các cột vỏ não. Tất cả các cột này đều xử lý thông tin từ thế giới bên ngoài theo cùng một cách và mỗi cột xây dựng một mô hình hoàn chỉnh về thế giới. Nhưng vì mỗi cột có những kết nối khác nhau với phần còn lại của phần thân nên mỗi cột có một hệ quy chiếu duy nhất. Não sắp xếp tất cả những mô hình đó bằng cách tiến hành bỏ phiếu. Do đó, công việc cơ bản của bộ não không phải là xây dựng một ý nghĩ đơn lẻ mà là quản lý hàng nghìn suy nghĩ riêng lẻ mà nó có ở mọi thời điểm.

Với góc nhìn mới đầy thuyết phục này, Hawkins có thể đánh giá lại một số vấn đề hóc búa nhất của khoa học thần kinh, như tại sao cảm giác đau cần phải đau đớn mới hữu ích, làm sao chúng ta có thể hiểu rằng quan điểm của chúng ta về một vật thay đổi khi chúng ta di chuyển xung quanh nó và tại sao chúng ta có thể có ý thức nhưng các phần riêng lẻ của cơ thể chúng ta thì không.
Phần 2: Trí tuệ máy
Phần nội dung chính tiếp theo bàn đến cách mà hiểu biết mới về trí thông minh có thể dẫn đến AI thực sự thông minh. Hawkins lập luận rằng AI ngày nay không thông minh. Trí tuệ thực sự đòi hỏi máy móc phải học mô hình thế giới giống như tân vỏ não. Ông cũng giải thích lý do trí tuệ máy không phải một rủi ro hiện sinh như nhiều người vẫn nghĩ. Theo ông, trí tuệ máy sẽ là một trong những công nghệ có lợi nhất mà con người từng tạo ra. Giống như mọi công nghệ khác, sẽ có những người lạm dụng nó, và ông lo lắng về điều đó nhiều hơn về bản thân AI. Theo những phân tích của Hawkins, bản thân trí tuệ máy không phải là rủi ro hiện sinh và ông tin rằng lợi ích sẽ lớn hơn nhược điểm rất nhiều.

Phần 3: Trí tuệ con người 
Trong phần 3, Hawkins xem xét những rủi ro cố hữu liên quan đến trí tuệ và kết cấu bộ não của con người. Từ đó, ông thảo luận về các phương án khác nhau mà chúng ta có thể theo đuổi để tăng cơ hội tồn tại. Tác giả bàn đến các sáng kiến và đề xuất hiện có, bằng cách xem xét chúng qua lăng kính của lý thuyết về não bộ, đồng thời phân tích các ý tưởng mới mà theo ông là nên được xem xét.

Einstein House trân trọng giới thiệu!

MỘT SỐ ĐÁNH GIÁ VỀ CUỐN SÁCH 

“1000 bộ não phù hợp với những người không phải là chuyên gia, có ít nền tảng về khoa học não bộ hoặc khoa học máy tính. Nó chứa đầy những hiểu biết thú vị về cấu trúc của bộ não và những manh mối hấp dẫn về tương lai của máy móc thông minh. Trong lời tựa, nhà sinh vật học tiến hóa huyền thoại Richard Dawkins nói rằng cuốn sách ‘sẽ biến trí óc bạn thành một cơn lốc quay cuồng với những ý tưởng đầy thú vị’. Tôi đồng ý với điều đó.” 

Bill Gates

“Ðừng đọc cuốn sách này trước khi đi ngủ. Nó chẳng đáng sợ và cũng không gây ác mộng đâu. Nhưng nó gây phấn khích tột độ và sẽ biến trí óc bạn thành một cơn lốc quay cuồng với những ý tưởng đầy thú vị, và thay vì đi ngủ, bạn sẽ muốn chạy đi kể ngay cho ai đó. Chính tôi, người viết lời tựa cho cuốn sách, là ‘nạn nhân’ của cơn lốc này, và tôi hy vọng rằng các bạn cũng thấy vậy.” 

 Richard Dawkins

“1000 bộ não đưa chúng ta vào cuộc hành trình từ quá trình tiến hóa của bộ não đến sự tuyệt chủng của loài người. Trong suốt quá trình, Hawkins mô tả rất hay về giải phẫu thần kinh và những khám phá mang tính bước ngoặt trong khoa học thần kinh… Hawkins khiến người đọc không ngừng hứng thú.” 

New York Times Book Review 

“1000 bộ não thể hiện một cách hùng hồn mục tiêu cuối cùng của hàng nghìn nhà khoa học: hiểu được cơ chế hoạt động của tâm trí con người. Jeff Hawkins sử dụng mạch văn nhanh nhưng hết sức rõ ràng để đưa ra cái nhìn tổng quan và dễ tiếp cận về một lý thuyết về trí thông minh của con người – một lý thuyết hẳn sẽ rất hữu ích trong tương lai.” 

Michael Hasselmo, Giám đốc Trung tâm Khoa học thần kinh Hệ thống, Đại học Boston

TÁC GIẢ

• Jeff Hawkins là doanh nhân, nhà khoa học, kỹ sư và nhà phát minh người Mỹ. Ông là đồng sáng lập của Numenta, một công ty nghiên cứu tập trung vào lý thuyết não bộ và AI. 
• Trước đó, ông thành lập Viện Khoa học thần kinh Redwood, nơi tập trung tìm hiểu vỏ não mới. Ông cũng thành lập hai công ty điện toán di động là Palm và Handspring, đồng thời là kiến trúc sư của nhiều sản phẩm điện toán như điện thoại thông minh PalmPilot và Treo. 
   

====

Bài review của Bill Gates về cuốn sách “Lý Thuyết 1000 Bộ Não”:

Trong số tất cả các môn học mà tôi đang học gần đây, có một môn phức tạp đến khó tin: hiểu cách các tế bào và các kết nối trong não của chúng ta hình thành nên ý thức và khả năng học hỏi của chúng ta.

Trong những năm gần đây, nhờ các công cụ tốt hơn để quan sát hoạt động của não, giải trình tự gen nhanh hơn và các cải tiến công nghệ khác, chúng ta đã học được rất nhiều điều. Ví dụ, bây giờ chúng ta đã hiểu nhiều hơn về các loại tế bào thần kinh khác nhau tạo nên bộ não, cách các tế bào thần kinh giao tiếp với nhau và tế bào thần kinh nào hoạt động khi chúng ta thực hiện tất cả các loại nhiệm vụ. Vì vậy, nhiều người gọi đây là thời kỳ hoàng kim của khoa học thần kinh.

Nhưng hãy nhìn vào bối cảnh của sự tiến bộ này. Chúng ta chỉ mới bắt đầu hiểu bộ não của loài sâu hoạt động như thế nào. Loài sâu chỉ có 300 tế bào thần kinh, so với 86 tỷ tế bào thần kinh của chúng ta. Vì vậy, bạn có thể tưởng tượng chúng ta còn cách rất xa mới tới được các câu trả lời cho những câu hỏi thực sự quan trọng, lớn lao về chức năng não, chẳng hạn nguyên nhân gây thoái hóa thần kinh và cách chúng ta có thể ngăn chặn nó. Tôi đã phải bất lực nhìn bố mình suy sụp vì căn bệnh Alzheimer khiến tôi cảm thấy như thể hiện tại vẫn chưa phải là thời kỳ hoàng kim, nó giống với thời khởi nguyên hơn. 

Trong nhiều năm, tôi đã đọc khá nhiều cuốn sách về não bộ, hầu hết đều được viết bởi các nhà khoa học thần kinh hàn lâm, những người nhìn não bộ qua lăng kính của các thí nghiệm phức tạp trong phòng thí nghiệm. Gần đây, tôi chọn được một cuốn sách trí tuệ tên là “1000 não bộ: Lý thuyết mới về trí tuệ con người” của một doanh nhân công nghệ tên là Jeff Hawkins.

Tôi biết Hawkins vào những năm 1990, khi ông là một trong những người tiên phong về điện toán di động và đồng phát minh ra PalmPilot. Sau sự nghiệp công nghệ, ông quyết định tập trung duy nhất vào một vấn đề: tạo ra những cải tiến lớn trong lĩnh vực học máy. Nền tảng để ông thực hiện điều đó là một công ty có trụ sở tại Thung lũng Silicon tên là Numenta được thành lập vào năm 2005. 

Học máy có nhiều tiềm năng đáng kinh ngạc. Tôi tin rằng trong những thập kỷ tới, chúng ta sẽ sản xuất ra những cỗ máy có “trí thông minh tổng quát” linh hoạt, rộng rãi, cho phép chúng giúp chúng ta giải quyết những thách thức thực sự phức tạp, như cải tiến y học thông qua sự hiểu biết nâng cao hơn về cách thức protein gấp lại. Những thứ mà chúng ta gọi là AI ngày này, không có cái nào thông minh như vậy. 

Như Hawkins đã nói, “Không có chữ ‘tôi’ trong AI.” Máy tính có thể đánh bại một đại kiện tướng trong môn cờ vua, nhưng chúng không biết rằng cờ vua là một trò chơi. Hawkins lập luận rằng chúng ta không thể đạt được trí thông minh nhân tạo nói chung “bằng cách làm nhiều hơn những gì chúng ta đang làm”. Theo quan điểm của ông, hiểu nhiều hơn về phần não được gọi là vỏ não mới là chìa khóa thực sự để phát triển AI tổng quát và đó chính là nội dung cuốn sách này đề cập đến.

“1000 bộ não” thích hợp cho những người không phải là chuyên gia, có ít nền tảng về khoa học não bộ hoặc khoa học máy tính. Nó chứa đầy những hiểu biết thú vị về cấu trúc của bộ não và những manh mối hấp dẫn về tương lai của máy móc thông minh. Trong lời tựa, nhà sinh vật học tiến hóa huyền thoại Richard Dawkins nói rằng cuốn sách “sẽ biến tâm trí bạn thành một cơn lốc quay cuồng với đầy những ý tưởng đầy thú bị”. Tôi cũng đồng ý như vậy. 

Hawkins bắt đầu bằng việc hướng dẫn chúng ta những kiến ​​thức cơ bản về vỏ não mới, bộ phận chiếm tới 70% bộ não con người. Nó chịu trách nhiệm cho hầu hết mọi thứ liên quan đến trí thông minh của chúng ta, chẳng hạn như khả năng nói, sáng tác âm nhạc và giải quyết các vấn đề phức tạp.

Mượn từ công trình của nhà thần kinh học Vernon Mountcastle, Hawkins báo cáo rằng mạch cơ bản của vỏ não mới được gọi là “cột vỏ não”, được chia thành vài trăm “cột nhỏ” với khoảng một trăm tế bào thần kinh riêng lẻ. Ông lập luận rằng “nhiệm vụ tìm hiểu trí thông minh của chúng ta tập trung vào việc tìm ra cột vỏ não làm gì và nó hoạt động như thế nào”.

Ông tin rằng chức năng cơ bản của cột vỏ não là đưa ra những dự đoán liên tục khi chúng ta di chuyển trong thế giới. “Với mỗi chuyển động, vỏ não mới sẽ dự đoán cảm giác tiếp theo sẽ là gì. Nếu bất kỳ thông tin đầu vào nào không khớp với dự đoán của não… điều này sẽ cảnh báo vỏ não mới rằng phần đó cần được cập nhật.”

Tên của cuốn sách xuất phát từ kết luận của Hawkins rằng các cột vỏ não hoạt động song song, mỗi cột đưa ra những dự đoán riêng biệt về đầu vào giác quan tiếp theo sẽ như thế nào. Nói cách khác, mỗi cột hoạt động như một cỗ máy học tập riêng biệt.

Nếu Hawkins đúng khi cho rằng con đường khả thi duy nhất dẫn đến trí tuệ nhân tạo nói chung là tái tạo hoạt động của vỏ não mới, thì điều đó có nghĩa là máy móc thông minh khó có thể thay thế hoặc chinh phục loài người - điều bạn thấy trong các bộ phim khoa học viễn tưởng cổ điển như Ma trận và Kẻ hủy diệt. Đó là bởi vì vỏ não mới hoạt động khác với các phần não phát triển sớm hơn và điều khiển những cảm xúc và bản năng nguyên thủy của chúng ta. 

Hawkins viết: “Những cỗ máy thông minh cần có một mô hình thế giới và tính linh hoạt trong hành vi xuất phát từ mô hình đó, nhưng chúng không cần phải có bản năng sinh tồn và sinh sản giống con người”. Nói cách khác, cuối cùng chúng ta sẽ có thể tạo ra những cỗ máy tái tạo vỏ não mới hợp lý mà không cần phải bọc nó quanh một bộ não cũ dẫn đến sự sợ hãi, tham lam, ghen tị và những tội lỗi khác của con người. Đó là lý do Hawkins bác bỏ quan điểm cho rằng con người sẽ mất quyền kiểm soát những cỗ máy mà họ tạo ra.

Thật không may, chúng ta có thể vẫn phải lo lắng về mặt tối của trí tuệ nhân tạo. Ngay cả khi máy móc thông minh chỉ tái tạo “bộ não mới” và không gắn với “bộ não cũ” thì một số người vẫn sẽ cố gắng sử dụng chúng cho mục đích xấu. Đáng buồn thay, đó là bản chất của con người.

Cuối cùng, tôi quay lại tiền đề ban đầu của mình rằng chúng ta vẫn còn ở giai đoạn đầu của những hiểu biết về bộ não con người so với hầu hết các phần khác của thế giới. Chúng ta vẫn chưa biết liệu Lý thuyết 1000 bộ não của Hawkins có đứng vững trước sự giám sát thực nghiệm hay không. Và ngay cả nếu có, chúng ta vẫn không biết cách tái tạo các cột vỏ não bằng công nghệ kỹ thuật số.

Tất cả những gì tôi biết chắc chắn là tôi sẽ đọc nhiều hơn về chủ đề này. Tôi hy vọng rằng nó sẽ giúp dẫn đến những đột phá lớn trong cách chúng ta giải quyết những vấn đề khó khăn nhất của thế giới.”