Logic Của Tâm Trí - The Undoing Project: Thiên Kiến Xác Nhận Ảnh Hưởng Đến Phán Đoán Của Con Người Như Thế Nào? (Micheal Lewis)

Tâm lý con người luôn là một vùng đất rộng lớn mà các nhà khoa học và kinh tế học muốn khia phá trong nhiều năm qua . Khi đối diện với sự không chắc chắn - về các khoản đầu tư, con người hay bất cứ điều gì khác - tâm trí đưa ra kết luận bằng cách nào? Nó xử lý các bằng chứng như thế nào - từ một trận đấu bóng chày, báo cáo lợi nhuận, thử nghiệm, buổi khám bệnh hay cuộc mai mối? Tại sao tâm trí con người được cho là chuyên gia - lại khiến họ có những đánh giá sai lầm có thể lợi dụng bởi những kẻ dám ngó lơ chuyên gia và phân tích dữ liệu? Cuốn sách Logic của Tâm trí của tác giả Michael Lewis sẽ cho bạn câu trả lời thích đáng.

Thiên kiến xác nhận?

Khi đối diện với sự không chắc chắn, tâm trí đưa ra kết luận bằng cách nào? Bằng số liệu khoa học hay chỉ dựa trên cảm xúc thuần túy? Cuốn sách mở ra một góc nhìn hoàn toàn mới mẻ về tâm lý con người. Nếu như trước đây, chúng ta vẫn dựa vào xác suất, thống kê, dữ liệu để dự báo, đưa ra quyết định cho các vấn đề khác nhau trong cuộc sống, thì hai nhà tâm lý học trong cuốn sách lại chỉ ra rằng: dù có sử dụng dữ liệu nhiều đến đâu, con người vẫn luôn bị chi phối bởi cảm xúc, đặc biệt là trong những điều kiện không chắc chắn.

Bạn sẽ chẳng chạm ngưỡng giới hạn mà không bị tổn thương. Tâm trí con người không giỏi nhìn nhận những thứ nó không muốn thấy và hơi quá háo hức muốn thấy những gì mình trông đợi. Có lẽ trò lừa gian trá nhất của tâm trí là dẫn dắt chủ nhân đi tới cảm giác chắc chắn về những điều vốn không hề chắc chắn. Theo một cách lạ lùng nào đó, mọi người, ít nhất là đang đánh giá người khác, đều nhìn thấy những điều mà mình mong đợi và chậm chạp nhìn ra những gì chưa từng thấy. Và nếu định để mọi người quan sát và đánh giá, bạn cũng phải dạy họ đừng quá coi trọng những gì trông thấy. Ta đều bị ảnh hưởng bởi thứ gọi là ‘’ Thiên kiến xác nhận’’, nó là thứ âm ỉ sâu kín nhất bởi bạn còn chẳng biết nó đang diễn ra. Cũng có những thứ người ta gọi là ‘’Thiên kiến hiện tại’’ - khuynh hướng đánh thấp giá trị của tương lai so với hiện tại vào thời điểm đưa ra quyết định. Có cả ‘’Thiên kiến nhận thức muộn’’ - con người có khuynh hướng nhìn vào kết quả nào đó và cho rằng nó có thể dự đoán ngay từ đầu. Giống như một con cá không biết nó đang thở dưới nước trừ khi có ai nói với nó.

• Hệ thống 1 và Hệ thống 2: Kahneman và Tversky đã chia quá trình ra quyết định của con người thành hai hệ thống: Hệ thống 1 (suy nghĩ nhanh) và Hệ thống 2 (suy nghĩ chậm). Hệ thống 1 hoạt động nhanh chóng, tự động và dựa trên trực giác, trong khi Hệ thống 2 hoạt động chậm rãi, có chủ ý và dựa trên logic.
• Sự thiên vị: Kahneman và Tversky đã xác định nhiều loại sự thiên vị nhận thức có thể ảnh hưởng đến việc ra quyết định, bao gồm sự thiên vị xác nhận, sự thiên vị sẵn có và sự thiên vị neo đậu.
• Heuristics: Heuristics là những quy tắc đơn giản giúp con người đưa ra quyết định nhanh chóng. Tuy nhiên, heuristics đôi khi có thể dẫn đến sai lầm.
• Rủi ro và sự không chắc chắn: Con người thường đánh giá sai rủi ro và sự không chắc chắn, leading to poor decisions.
• Khung: Cách thức thông tin được trình bày có thể ảnh hưởng đến cách con người đưa ra quyết định.
• Sự tự tin: Con người thường quá tự tin vào khả năng ra quyết định của chính mình, điều này có thể dẫn đến những sai lầm.

• Vai trò của cảm xúc trong việc ra quyết định: Kahneman và Tversky cho thấy rằng cảm xúc đóng một vai trò quan trọng trong việc ra quyết định, ngay cả khi chúng ta không nhận thức được điều đó.
• Tầm quan trọng của sự đa dạng trong tư duy: Kahneman và Tversky lập luận rằng sự đa dạng trong tư duy là điều cần thiết để tránh đưa ra quyết định kém sáng suốt.
• Khả năng cải thiện việc ra quyết định: Kahneman và Tversky tin rằng con người có thể học cách đưa ra quyết định tốt hơn bằng cách nhận thức được những sai lầm và sự thiên vị của chính mình.

----------

THÔNG TIN TÁC GIẢ

MICHAEL LEWIS là một tác giả và nhà báo tài chính người Mỹ. Ông cũng là biên tập viên đóng góp cho Vanity Fair từ năm 2019, chủ yếu viết về kinh doanh, tài chính và kinh tế. Ông nổi tiếng với các tác phẩm phi hư cấu, đặc biệt là đề cập đến các cuộc khủng hoảng tài chính và tài chính hành vi. Các tác phẩm nổi tiếng của ông như The Fifth Risk, Flash Boys (Cuộc nổi dậy ở Phố Wall), Moneyball và The Big Shot (Bán khống) đều nằm trong danh sách bán chạy của Mỹ.

Alpha Books trân trọng giới thiệu tới độc giả!