Số 0 : Tiểu Sử Một Phát Kiến Nguy Hiểm

 SỐ 0: TIỂU SỬ MỘT PHÁT KIẾN NGUY HIỂM

Charles Seife

I.NỘI DUNG

Bạn có bao giờ tự hỏi, một con số đơn giản như số 0 có nguồn gốc như thế nào và ẩn chứa trong nó một thế giới kỳ diệu ra sao? 
Từ những phép toán không tưởng đến bí ẩn của vũ trụ hay những bước tiến vĩ đại của khoa học, số 0 luôn đóng một vai trò then chốt. 
Hãy cùng Charles Seife theo chân số 0, từ thời điểm người Babylon phát minh ra nó, rồi người Hy Lạp cấm đoán nó, sang phương Đông được người Ấn Độ tôn thờ nó, rồi trở lại với Giáo hội phương Tây và được chấp nhận nhờ quá trình thương mại. 
Những bộ óc vĩ đại như Pythagoras, Aristotle, Newton hay Heisenberg đều bị cuốn hút và tìm cách giải mã bí ẩn của số 0, và dù ủng hộ hay phủ nhận nó thì những cuộc đụng độ của họ đã làm rung chuyển nền tảng của triết học, toán học và tôn giáo, tạo nên sự đối đầu giữa đức tin và lý trí. 
Ngày nay, số 0 là một trụ cột của toán học và vật lý hiện đại. Nó hiện diện trong lõi tối thăm thẳm của hố đen, trong ánh sáng rực rỡ của Vụ nổ Lớn, và ở trung tâm cuộc tìm kiếm vĩ đại nhất của khoa học: Thuyết Vạn vật. 
Suốt nhiều thế kỷ, số 0 đã luôn là một phát kiến vừa mê hoặc vừa nguy hiểm; bởi con số ấy vừa là hư không, vừa là tất cả.
BỐ CỤC CHÍNH CỦA SÁCH: Gồm 10 chương chính
Chương 0 Vô hiệu 
Chương 1 Vô vi [Nguồn gốc của số không] 
Chương 2 Không có gì sinh ra từ hư không [Phương Tây chối bỏ số không] 
Chương 3 Đặt cược vào hư không [Cuộc Đông tiến của số không] 
Chương 4 Vị thần vô hạn của hư vô [Thần học về số không] Chương 5 Vô số các số không và các nhà toán học vô thần [Số không và cuộc cách mạng khoa học] 
Chương 6 Người anh em song sinh của vô cùng [Bản chất vô hạn của số không] 
Chương 7 Độ không tuyệt đối [Vật lý của số không]
Chương 8 Thời khắc đầu tiên tại điểm khởi đầu [Số không ở rìa không gian và thời gian] 
Chương ∞ Chiến thắng cuối cùng của số không [Thời gian kết thúc] 
Ông Lê Minh Hà - Viện Nghiên cứu Cao cấp về Toán Việt Nam (VIASM) viết trong lời giới thiệu:
“Cuốn sách “Số 0: Tiểu sử một phát kiến nguy hiểm” của nhà báo, nhà phổ biến khoa học Charles Seife, do TS Nguyễn Trung Hiếu chuyển ngữ, mang đến cho bạn đọc những thông tin vô cùng thú vị về sự phát triển của số 0 trong suốt chiều dài của lịch sử loài người, từ những nhận thức sơ khởi cho đến sự ra đời, giai đoạn bị chối bỏ, và sự trở lại đầy vinh quang – đóng vai trò không thể thiếu trong khoa học hiện đại và các công nghệ mới nhất. 
Tác giả đưa ra những luận điểm dựa trên quan điểm triết học và tôn giáo xoay quanh khái niệm hư không và sự vô hạn để lý giải việc số 0 không có chỗ đứng ở phương Tây cổ đại nhưng lại bén rễ và phát triển rực rỡ ở phương Đông. 
Cuốn sách thu hút người đọc bằng những giai thoại, những mẩu chuyện hấp dẫn về cuộc đời và sự nghiệp của những con người gắn liền với lịch sử phát triển của các ý tưởng khoa học, những người với sự bền bỉ, dũng cảm và sáng tạo đã tạo nên những đột phá, những bước nhảy về nhận thức khi vượt qua những trở ngại, bế tắc đôi lúc do sự thiếu vắng hoặc lúc khác do sự hiện diện của số 0.” 

II.THÔNG TIN TÁC GIẢ

Charles Seife (sinh năm 1972)
Là giáo sư khoa Báo chí và giám đốc Học viện Báo chí Arthur L. Carter của Đại học New York. Ông cũng là một cây bút đóng góp cho các tạp chí như Science, The Economist, Wired, New Scientist ... cũng như các báo The Washington Post, The New York Times.
Đồng thời Seife là tác giả của nhiều cuốn sách đã xuất bản và giành được những giải thưởng uy tín như “Số 0: Tiểu sử một phát kiến nguy hiểm” với giải PEN/Martha Albrand năm 2001 cho cuốn sách phi hư cấu đầu tay, và “Sun in a Bottle: The Strange History of Fusion and the Science of Wishful Thinking” (Mặt Trời trong cái chai: Lịch sử kỳ lạ của phản ứng tổng hợp hạt nhân và khoa học của tư duy mơ mộng; 2008) giải Davis Prize năm 2009 từ Hiệp hội Lịch sử Khoa học (Mỹ).

III.CÁC ĐOẠN TRÍCH HAY

_ “Số không là con số quyền lực vì nó là anh em sinh đôi của vô cùng. Chúng bằng nhau về độ lớn và trái dấu, như âm và dương. Chúng cùng gây ra những nghịch lý và phiền toái như nhau. Những câu hỏi lớn nhất trong khoa học và tôn giáo đều xoay quanh hư vô và vĩnh cửu, trống rỗng và vô tận, không có gì và vô cùng. [...] Ẩn sâu bên dưới mỗi cuộc cách mạng đều có một số không – và vô cùng.”
_ Chương 0

_ “Số không nằm ở trung tâm cuộc chiến giữa Đông và Tây, là tâm điểm của cuộc đấu tranh giữa tôn giáo và khoa học. Số không trở thành ngôn ngữ của tự nhiên và công cụ quan trọng nhất của toán học. Và những vấn đề sâu sắc nhất của vật lý – lõi tối của một lỗ đen và ánh sáng lóe rực rỡ của Vụ nổ Lớn – là những cuộc vật lộn nhằm đánh bại số không.”
_ Chương 0
_ “Thật khó để tưởng tượng rằng ta lại sợ một con số. Tuy nhiên, số không lại gắn liền một cách không thể tránh khỏi với sự trống rỗng – với hư không. Có một nỗi sợ nguyên thủy về hư không và hỗn độn. Và cũng có nỗi sợ số không.”
_ Chương 1
_ “Sự trống rỗng và hỗn độn là trạng thái tự nhiên, nguyên thủy của vũ trụ, và luôn có một nỗi sợ dai dẳng rằng vào thời điểm tận thế, sự hỗn độn và hư không sẽ lại một lần nữa thống trị. Số không đại diện cho hư không đó.”
_ Chương 2

_ “Số không nằm ở vị trí đối lập của cơ học lượng tử và thuyết tương đối; số không tồn tại ở nơi hai thuyết gặp nhau, và số không khiến hai thuyết này xung đột.”
_ Chương 8

_ “Trong tương lai gần, việc xóa bỏ số không khỏi vũ trụ bằng lý thuyết dây là một ý tưởng triết học chứ không phải khoa học. Lý thuyết dây rất có thể là đúng, nhưng chúng ta có thể không bao giờ có phương tiện để kiểm chứng được. Số không vẫn chưa bị xóa bỏ; thực tế, có vẻ như con số này lại chính là tạo hóa.” 
_ Chương 8

_ “Vũ trụ được sinh ra từ hư không.
Từ hư không, từ chỗ hoàn toàn không có gì cả, bỗng nhiên có một vụ nổ kinh hoàng tạo ra tất cả vật chất và năng lượng làm nên toàn bộ vũ trụ. Sự kiện này – Vụ nổ Lớn – là một ý tưởng khủng khiếp đối với nhiều nhà khoa học và triết gia. Sau một thời gian dài tranh cãi, các nhà vật lý thiên văn mới có thể nhất trí rằng vũ trụ của chúng ta là hữu hạn – trên thực tế, nó có một khởi đầu.”
_ Chương 8

_ “Số không rất có thể nắm giữ bí mật về sự tồn tại của chúng ta – và sự tồn tại của vô số vũ trụ khác.
_ Chương 8

_ “Số không nằm sau tất cả những câu hỏi lớn trong vật lý.”
_ Chương ∞

_ “Nếu các nhà khoa học thành công, họ sẽ hiểu được các quy luật của vũ trụ. Chúng ta sẽ biết các quy luật vật lý chi phối mọi thứ đến tận cùng của không gian và thời gian, từ khi vũ trụ bắt đầu cho đến khi kết thúc. Con người sẽ hiểu được ý muốn của vũ trụ đã tạo ra Vụ nổ Lớn. Chúng ta sẽ biết được ý muốn của Thượng Đế. Nhưng lần này, số không rất có thể không dễ bị đánh bại như vậy.”
_ Chương ∞

“Tất cả những gì các nhà khoa học biết là vũ trụ được sinh ra từ hư không, và sẽ trở về hư không nơi nó xuất hiện.

Vũ trụ bắt đầu và kết thúc bằng số không.”
_ Chương ∞